Στην Νάντη, τα πρώτα βήματα για την επανένταξη των αστέγων
Μοναδικό εγχείρημα τους είδους στην Ευρώπη το 5Ponts (5Γέφυρες) στη Νάντη είναι μια δομή υποδοχής και βοήθειας για την επανένταξη των αστέγων. Στην καρδιά μιας οικιστικής περιοχής, έχει στόχο την δημιουργία επαφών με τους κατοίκους. Αλλά ένα χρόνο μετά την έναρξη του προγράμματος, τα εμπόδια παραμένουν πολλά.
Στη Νάντη (Γαλλία)
Είναι 13.00 και μόλις ξεκινάει το δεύτερο σερβίρισμα στο RestÔvives, το αλληλέγγυο εστιατόριο του 5Ponts. O Σιντί, φορώντας ποδιά και τον σκούφο του μάγειρα στο κεφάλι κάνει συνεχόμενα νευρικά πηγαινέλα ανάμεσα στην αίθουσα και τις κουζίνες. Η δουλειά του όμως έχει τελειώσει, η ομάδα έχει τελειώσει τις προετοιμασίες, τώρα θέση έχει το σερβίρισμα.
Στην αίθουσα, οι διοργανωτές της υποδοχής μέρας του κτιρίου της τοπικής οργάνωσης Eaux vives (Ορμητικά νερά), που βοηθάει τους άστεγους και τους ακολουθεί βοηθώντας τους στις προσπάθειες για επανένταξη, τρώνε μέσα σε μια ευχάριστη ατμόσφαιρα γεμάτη με ήχους από συζητήσεις και θόρυβο από μαχαιροπίρουνα.
Εδώ κι έναν χρόνο που άνοιξε, το κέντρο συγκεντρώνει, μέσα στο χωριό/γειτονιά 5Ponts, στο νησί της Νάντης, τις διάφορες υπηρεσίες που έχει η οργάνωση. Μέχρι ν’ανοίξει, οι υπηρεσίες ήταν διάσπαρτες μέσα στην πόλη. Μια απ’αυτές είναι και το εστιατόριο, όπου το γεύμα κάνει 1.70 ευρώ. Κάθε μεσημέρι σερβίρονται 60 γεύματα τόσο στους φιλοξενούμενους της δομής όσο και στους υπαλλήλους της. Είναι οι μόνοι που μπορούν να επωφεληθούν προς το παρόν, αλλά μελλοντικά το εστιατόριο θα έπρεπε να ανοίξει τις πόρτες του και στο ευρύ κοινό.
Κάθε Δευτέρα και Παρασκευή, από τις 8 το πρωί, ο Σιντί φοράει την στολή του μάγειρα. Έγινε μέλος της κουζίνας στο τέλος Φλεβάρη, ύστερα από μια περίοδο αρκετών μηνών που ήταν άστεγος. Είναι διακριτικός σε σχέση με το παρελθόν του. “Το πρώτο μου ραντεβού με την ομάδα της 5Ponts ήταν τον Οκτώβρη. Ήμουν σε μια μπερδεμένη φάση. Στεγαζόμουν από το 115 (τηλεφωνικός αριθμός για την επείγουσα στέγαση αστέγων), αλλά γνώριζα τους κοινωνικούς λειτουργούς της Eaux vives από πριν” μας εξηγεί.
Πραγματικά, ενώ είχε ακόμα τη ζωή τους συζύγου και του οικογενειάρχη ο Σιντί ερχόταν καθημερινά να περάσει μία-δυό ώρες στην παλιά δομή. Έμεινε άστεγος για μήνες αργότερα ,ύστερα από ένα πολύ δύσκολο περιστατικό.
“Η περηφάνια του να έχεις δουλειά”
Με την 5Ponts, πρώτα ξαναβρήκε δουλειά. Η θέση του είναι μια τις καινοτομίες που δοκιμάζει η δομή. Είναι ένα συμβόλαιο “πρώτες ώρες στην οικοδομή”. Η Κριστίν Μπεσνιέ, υπεύθυνη του εστιατορίου μας εξηγεί : “Αυτός ο τύπος συμβολαίου απευθύνεται σε άτομα που έχουν μείνει μακριά από την επαγγελματική ζωή και που ζούν χωρίς δική τους στέγη τουλάχιστον για τρεις μήνες”.
Ουσιαστικά πρόκειται για μια σύμβαση ορισμένου χρόνου (χωρίς προϋποθέσεις) αρχικά για 4 ώρες την εβδομάδα που μπορεί να φτάσει και τις είκοσι έξι ώρες την εβδομάδα προς το τέλος της σύμβασης. Καθόλη την διάρκεια της σύμβασης ο εργαζόμενος περιβάλλεται από ότι βοήθεια χρειάζεται για την περίπτωση του. “Αν κάποιο άτομο, για παράδειγμα, μας έρθει γεμάτος οινόπνευμα, θα τον δεχτούμε παρόλα αυτά. Αλλά θα του εξηγήσουμε πως αυτό μας δημιουργεί θέματα ασφαλείας. Αυτά τα άτομα μπορεί να έχουν σωματική ανάγκη να πιουν οινόπνευμα λόγο της εξάρτησης τους” εξηγεί η Κριστίν.
Αλλά γενικά “αυτό που βλέπουμε σ’αυτούς είναι η περηφάνια που έχουν φορώντας την στολή της δουλειάς. Τους δίνει ένα στάτους, που οι καινούργιοι που θέλουν να αποκτήσουν κι οι καινούργιοι που έρχονται” συνεχίζει. Στα σαράντα άτομα που έχουν δουλέψει για την οργάνωση εδώ και ενάμιση χρόνο με αυτό τον τύπο συμβολαίου, καμιά τριανταριά πρώτην άστεγοι βρήκαν δουλειά ή ακολούθησαν κάποιου τύπου επαγγελματική εκπαίδευση.
Σήμερα, η Eaux vives αριθμει έντεκα άτομα με σύμβαση “πρώτες ώρες” που εργάζονται με μερική απασχόληση. Πέρα από το γεγονός πως το πρόγραμμα δίνει καίνουργιες ευκαιρίες ένταξης στους άστεγους είναι και μια αλλαγή για τους εργαζόμενους της δομής. “Κατά την διάρκεια της εργασίας τους είναι συνάδελφοί μας. Και όταν η μέρα τελειώσει ξαναγίνονται φιλοξενούμενοι” εξηγεί η Κριστίν. Αυτό απαιτεί μια ιδιαίτερη προσαρμογή. “Στην αίθουσα διαλείμματος πχ έχουμε συνηθίσει να μιλάμε μεταξύ μας για τους επωφελούμενους (αυτούς δηλαδή που φιλοξενεί η δομή) Αλλά πλέον αυτή η αίθουσα χρησιμοποιείται και από αυτούς που δουλεύουν με σύμβαση πρώτων ωρών”.
Διαρυθμισμένες γκαρσονιέρες, εδαφοσφαίριση.
Έτσι ο Σιντί δεν είναι μόνο υπάλληλος της 5Ponts είναι επίσης και φιλοξενούμενος. Λίγο καιρό αφότου άρχισε να δουλεύει στις κουζίνες, αρχές Μαρτίου, εγκαταστάθηκε και σε μία από τις 40 γκαρσονιέρες που βρίσκονται πάνω από το εστιατόριο. 14m2 πλήρως διαμορφωμένα για να δώσουν μια λύση στέγασης μέσης διάρκειας στα κοινωνικά ευάλωτα άτομα.
Μαζί με την υπεύθυνη του, ο Σιντί κάνει τον γύρο της ιδιοκτησίας. “Αισθάνομαι όμορφα. Με ξαλαφρώνει. Ξέρω πως εδώ θα έχω ζέστη” μας λέει. Η διαρρύθμιση μοιάζει με φοιτητικό σπίτι. Τομπάνιο είναι δίπλα στην κουζίνα και δίπλα στην είσοδο, ενώ ένας μικρός διαχωριστικός τοίχος κρύβει το κρεβάτι και την διαρρύθμιση στο βάθος. Στην γωνία απέναντι από το κρεβάτι μια οθόνη τηλεόρασης και κάποιοι μοχλοί βρίσκονται πάνω σε ένα μικρό μαύρο έπιπλο. Στον διάδρομο, ένα τραπέζι, λίγες καρέκλες και μια βιβλιοθήκη δημιουργούν έναν κοινόχρηστο χώρο για όλους τους διαμένοντες.
Μία από τις κοινωνικές λειτουργούς, η Σάρα, έχει σαν ρόλο να τους κάνουν να συναντηθούν μεταξύ τους. Κινηματογραφικές βραδιές, έξοδοι στο θέατρο... Ο Σιντί αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο του στο αγαπημένο του άθλημα : παίζει εδαφοσφαίριση (petanque) στο βάθος του κήπου. “Τον επόμενο μήνα, θα οργανώσουμε (με την βοήθεια της Σάρα) έναν διαγωνισμό
εδαφοσφαίρισης με πολλές ομάδες.” Και προπονείται φανατικά. “Παίζω κάθε μέρα. Όταν συγκεντρώνεσαι στο παιχνίδι ξεχνάς τα διάφορα που έχεις στο κεφάλι σου”. Αλλά ο Σιντί δεν βγαίνει συχνά από το “χωριό” για να πάει στην Νάντη. “Το πρόβλημα ενός καινούργιο κέντρου είναι πως οι φιλοξενούμενοι δεν βγαίνουν άπαυτο” παραδέχεται ο Κουεντίν Κολ, ο συντονιστής του κέντρου φιλοξενίας και της νυχτερινής υποδοχής. Όταν η οργάνωση Eaux vives δρούσε διάσπαρτη σε τρία διαφορετικά μέρη της πόλης, οι
φιλοξενούμενοι ήταν υποχρεωμένοι να μεταφέρουν τα πράγματα τους από το ένα μέρος στ’άλλο. Σήμερα το πρόβλημα είναι το αντίθετο. Πρέπει να μπουν όρια ανάμεσα στους χώρους και στον χρόνο. “Όταν η δομή ημέρας κλείνει, μαζεύουμε για μισή ώρα, και ανοίγουμε την πόρτα της νυχτερινής υποδοχής, από την άλλη μεριά του κτιρίου. Αφού έχουν μόνο τριάντα κρεβάτια, αναγκαζόμαστε να απορρίψουμε 10 άτομα κάθε βράδυ. Γι’ αυτό και έχουμε διαφορετικές εισόδους”.
Περιορισμένες επαφές με τον εξωτερικό κόσμο
Παρόλη την θέληση των ομάδων στήριξης να δημιουργηθούν επαφές με τους υπόλοιπους κατοίκους της γειτονιάς, οι ευκαιρίες να γίνει αυτό ακόμα σπανίζουν. Ο πρώτος λόγος είναι ο προσωρινός χαρακτήρας της σημερινής διαρρύθμισης. Η Eaux vives είναι η μόνη οργάνωση που έχει ήδη εγκατασταθεί. Ο αστικός κήπος και η αλληλέγγυα αγορά απουσιάζουν ακόμα. “Η κρίση του Covid χάλασε τα σχέδια χρηματοδότησης” μας εξηγούν συνοπτικά.
Τα θερμοκήπια του 6ου ορόφου της δομής παραμένουν άδεια. Όπως και το εμπορικό χώρος και τα γραφεία που έχουν χτιστεί μέσα στο “χωριό”. Στα δυτικά η οικοδομή του μελλοντικού πανεπιστημιακού νοσοκομείου στο νησί της Νάντης κάνει ακόμα πιο έντονη την αίσθηση ενώ χορού που ακόμα δεν κατοικείται πλήρως.
Χρειάζεται χρόνος για να “ανθίσει” το σχέδιο, να υλοποιηθεί το πρόγραμμα. Η Κλαρί, συντονίστρια του “χωριού” 5Ponts δεν σταματάει για να μπορέσει να το υλοποιήσει. Έχει κιόλας πολλές ιδέες εκδηλώσεων για να συναντηθούν μεταξύ τους οι κάτοικοι της γειτονιάς. Ένα χρόνο μετά το άνοιγμα του καινούργιου αλληλέγγυου “χωριού” του νησιού της Νάντης, δεν είναι έτοιμα τα πάντα αλλά η θέληση για να γίνουν είναι παρούσα.
Αυτό το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο του διαγωνισμού Union is Strength, που διοργανώθηκε από το Slate.fr με την οικονομική στήριξη της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης. Το άρθρο αντικατοπτρίζει τις απόψεις αυτών που το έγραψαν και η Ευρωπαική Επιτροπή δεν φέρει την ευθύνη του περιεχομένου του ή της χρήση του.
