Στην Μαρτινίκα τα ευρωπαϊκά κονδύλια, άραγε ένας τρόπος να αντισταθμιστούν οι οικονομικές διαφορές με την μητροπολιτική Γαλλία;
Η Μαρτινίκα, η οποία επλήγη ιδιαίτερα από την κρίση, επωφελείται από την βοήθεια που παρέχει η πρωτοβουλία REACT-EU(Συνδρομή στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης), η οποία δημιουργήθηκε προκειμένου να συμβάλλει στην κάλυψη της υστέρησης από οικονομική άποψη και κατευθύνεται ιδιαίτερα στην Γαλλία προς τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Αυτός μπορεί να είναι ένας τρόπος αντιστάθμισης των διαφορών με την μητροπολιτική Γαλλία.
Μαρτινίκα (Γαλλία)
Η Μαρτινίκα, η οποία επλήγη ιδιαίτερα από την κρίση, επωφελείται από την βοήθεια που παρέχει η πρωτοβουλία REACT-EU(Συνδρομή στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης), η οποία δημιουργήθηκε προκειμένου να συμβάλλει στην κάλυψη της υστέρησης από οικονομική άποψη και κατευθύνεται ιδιαίτερα στην Γαλλία προς τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Αυτός μπορεί να είναι ένας τρόπος αντιστάθμισης των διαφορών με την μητροπολιτική Γαλλία.
«Εγκατάλειψη», «φτώχεια», «κοινωνικός θυμός», «κόστος ζωής»... Αυτές οι λέξεις μπορεί να μην είναι οι πρώτες που έρχονται στο μυαλό κάποιου όταν σκέφτεται τα Υπερπόντια Εδάφη, προορισμοί που είναι περισσότερο διάσημοι για την ηλιοφάνεια και τις παραλίες τους, που προσελκύουν παραθεριστές. Όμως η ζωή των τοπικών πληθυσμών πλήττεται από μια μεγάλη διαφορά σε σχέση με εκείνη της μητροπολιτικής Γαλλίας, η οποία έχει υποβαθμιστεί εδώ και καιρό σε όλες τις οικονομικές και κοινωνικές κατηγορίες: ποσοστό ανεργίας, κόστος ζωής, ποσοστό φτώχειας. Όλες οι κρίσεις που πλήττουν την Γαλλία είναι ακόμη πιο καταστροφικές σε αυτά τα απομακρυσμένα εδάφη.
Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου ανάκαμψης, η Μαρτινίκα μπόρεσε να επωφεληθεί από ένα από τα μεγαλύτερα μερίδια που διανεμήθηκαν στις διάφορες γαλλικές περιφέρειες, με περισσότερα από 500 ευρώ ανά άτομο, σε σύγκριση με τα περίπου 50 ευρώ ανά άτομο για την περιφέρεια Hauts de France, για παράδειγμα. Η βοήθεια αυτή θεωρείται ότι θα ανταποκριθεί στην κρίση που πλήττει αυτήν την στιγμή τις Γαλλικές Αντίλλες, η κρίση όμως είναι βαθιά ριζωμένη σε αυτά τα εδάφη εδώ και πάρα πολύ καιρό.
Διαδηλώσεις, μία κατάσταση η οποία όμως δεν επιφέρει καμία αλλαγή
Τον Νοέμβριο του 2021, ξέσπασε γενική απεργία στα νησιά Γουαδελούπη και Μαρτινίκα. Αφορμώμενες ως κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στα υγειονομικά μέτρα της εποχής, οι διαδηλώσεις μετατράπηκαν σταδιακά σε γκρίνια για τις τιμές διαβίωσης, το ποσοστό της ανεργίας και γενικότερα ως έκφραση ενός αισθήματος εγκατάλειψης από την γαλλική κυβέρνηση. Μια κατάσταση που είχε ήδη εγερθεί και επικριθεί σε παρόμοιες διαδηλώσεις το 2009, σε συνέχεια μιας άλλης οικονομικής κρίσης. Σε αυτά τα νησιά, δεν γίνεται αντιληπτή η προσπάθεια αλλαγής της οικονομικής κατάστασης από την πλευρά της μητροπολιτικής Γαλλίας. Και οι εντάσεις μεταξύ αυτών των περιφερειών και της κυβέρνησης, η οποία έχει την έδρα της χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα προβλήματά τους, το μόνο που καταφέρνουν είναι να τροφοδοτούν τον εδώ και πολύ καιρό υπάρχοντα θυμό και ανταγωνισμό με αυτά τα εδάφη, τα οποία αποτελούν τα τελευταία απομεινάρια της αποικιοκρατικής εποχής.
Η οικονομική κατάσταση, η οποία είναι αρκετά ανομοιογενής μεταξύ αυτών των περιοχών και της υπόλοιπης μητροπολιτικής Γαλλίας, θα μπορούσε να αποτελέσει τον μοχλό που θα έκανε την Ευρωπαϊκή Ένωση να ενεργοποιηθεί, προκειμένου να συμβάλλει στην εξομάλυνση αυτών των διαφορών. Για τον λόγο αυτό, τα ευρωπαϊκά κονδύλια με την μορφή του ΕΤΠΑ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) και του ΕΚΤ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) στοχεύουν στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, βοηθώντας τους Μαρτινίκους να δημιουργήσουν επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας, ιδίως με την στήριξη των μικρομεσαίων και πολύ μικρών επιχειρήσεων, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Είναι όμως η βοήθεια αυτή πραγματικά αποτελεσματική στην επίλυση αυτών των προβλημάτων; Προκειμένου να υπάρχει ξεκάθαρη ματιά, ακολουθούν διάφορα παραδείγματα επιχειρήσεων που έχουν υποβάλει αίτηση ενίσχυσης, είτε με επιτυχία είτε όχι.
Κεφάλαια που βοηθούν το ξεκίνημα…
«Από στόμα σε στόμα», με αυτόν τον τρόπο, εξηγεί ο Aymeric Vasson, ότι έμαθε για αυτήν την ευρωπαϊκή βοήθεια. Η απαρχή της περιπέτειας ήταν το 2018, όταν ο ίδιος και ο αδελφός του Frédéric, και οι δύο από τις Αρδέννες με παρουσία στο νησί από την ηλικία των 13 και 23 ετών αντίστοιχα, ξεκίνησαν να δημιουργούν την Petite Brasserie Martiniquaise. Για την δημιουργία του φακέλου της αίτησης χρηματοδότησης, απευθύνθηκαν σε εταιρεία που ειδικεύεται στην δημιουργία τέτοιου είδους φακέλων. «Μας συμβούλευσαν και η αίτησή μας χρειάστηκε περίπου ενάμιση χρόνο για να γίνει δεκτή. Τα κεφάλαια λοιπόν χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια για την αποπληρωμή των δανείων που είχαν ληφθεί κατά την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης. Χωρίς την εταιρεία, είναι βέβαιο ότι η όλη διαδικασία θα είχε πάρει περισσότερο χρόνο, είναι δύσκολο να κρατάς επαφή για τέτοιου είδους θέματα όταν έχεις μια δουλειά στο περιθώριο», δηλώνει ο Aymeric Vasson.
Η προβληματική των φακέλων με αιτήσεις υποψηφιότητας είχε ήδη τεθεί πριν από μερικά χρόνια από την γερουσιαστή της Μαρτινίκας, Catherine Conconne, η οποία είχε δηλώσει: «Η κατανάλωση ευρωπαϊκών κονδυλίων στην περιφέρειά μας δημιουργεί συχνά πρόβλημα, επειδή οι επιχειρήσεις μας είναι μικρού μεγέθους. Είναι περίπλοκο για τις επιχειρήσεις αυτές να καταρτίσουν φάκελο για ευρωπαϊκά κονδύλια – συχνά δεν διαθέτουν τη σχετική μηχανική και οι ταμειακές τους ροές δεν επαρκούν για να περιμένουν την καταβολή της ενίσχυσης». Και στην πραγματικότητα, ορισμένοι από αυτούς μπορούν να περιμένουν πολύ καιρό για την καταβολή αυτών των κεφαλαίων.
…Αλλά δεν επιτυγχάνουν πάντα τον στόχο τους
Κρυμμένη ανάμεσα στους καταπράσινους λόφους της ανατολικής ακτής της Μαρτινίκας, στο δρόμο μεταξύ Le François και LeVauclin, η Holdex Environnement είναι ένας από τους ηγέτες στην επαναξιοποίηση πράσινων αποβλήτων στην Μαρτινίκα. Η τελευταία τους καινοτομία: μια διαδικασία κομποστοποίησης για το φύκι σάργασσο, μια άλγη που κατακλύζει τις παραλίες της Μαρτινίκας. Προκειμένου να βοηθηθεί στην ανάπτυξη αυτής της διαδικασίας, η εταιρεία θα υποβάλει αίτηση για βοήθεια από το ΕΤΠΑ μόνη της. Ο φάκελος με την αίτησή της υποβλήθηκε το 2018. Έκτοτε επικρατεί σιγή ιχθύος: «Προς το παρόν δεν έχουμε λάβει τίποτα, δεν έχουμε λάβει ούτε ένα ευρώ».
Η βάση δεδομένων των δικαιούχων δείχνει ότι η εταιρεία είναι επιλέξιμη για σχεδόν 24 εκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ και έχει ήδη λάβει 6 εκατομμύρια. Αφού εγκρίθηκαν ενώπιον της ολομέλειας το 2021, αυτό το κέντρο αξιοποίησης εξακολουθεί να περιμένει τα χρήματά του, γεγονός που εμποδίζει την εταιρεία να δημιουργήσει την ανάπτυξή της τα τελευταία τέσσερα χρόνια, παρά το γεγονός ότι βρισκόταν σε «μια κομβική περίοδο, κατά την διάρκεια της οποίας είχαμε ήδη αρχίσει να αναπτυσσόμεθα, αυτή η έλλειψη χρηματοδότησης όμως αποτελεί σημαντικό τροχοπέδη», παραπονιέται ο Mike Bernus, ιδρυτής της Holdex. «Οι περισσότερες επιχειρήσεις της Μαρτινίκας χρειάζονται αυτά τα χρήματα για να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Βρισκόμαστε σε ένα νησιωτικό περιβάλλον, 6.000 χιλιόμετρα από την ηπειρωτική χώρα, οπότε τα πάντα είναι πιο ακριβά και πιο δύσκολο να τα προμηθευτείς».
Η βοήθεια αυτή είναι σχεδόν απαραίτητη για ορισμένες επιχειρήσεις, όπως εκείνες που εισάγουν αγαθά για τους τουρίστες. Πρέπει να περάσουν από θαλάσσιους ναύλους και στην πραγματικότητα η πλειονότητα των ευρωπαϊκών κονδυλίων πηγαίνει στην επιστροφή αυτών των δαπανών: μια μελέτη του καταλόγου των δικαιούχων των κονδυλίων αυτών δείχνει ότι περίπου 460 εκατομμύρια ευρώ από τα 735 εκατομμύρια ευρώ που διανεμήθηκαν κατά την περίοδο 2014-2020 χρησιμοποιήθηκαν για την αντιστάθμιση των πρόσθετων δαπανών που συνδέονται με τις μεταφορές. Τα χρήματα αυτά, τα οποία δαπανώνται για την διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, κατευθύνονται μόνο οριακά σε επενδυτικά σχέδια ή στη δημιουργία θέσεων εργασίας και επιχειρήσεων, αυτά τα σχέδια μοιράζονται λιγότερο από το ήμισυ των ευρωπαϊκών χρημάτων που αποστέλλονται στο νησί.
Ο στόχος αυτών των ευρωπαϊκών κονδυλίων δεν φαίνεται επομένως να επιτυγχάνεται πλήρως. Φαίνεται ότι υπάρχει έλλειψη σύνδεσης μεταξύ του τοπικού συμβουλίου (CTM) και των πολλών μικρών επιχειρήσεων που έχουν την παρουσία τους στο νησί, οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση σε εταιρείες συμβούλων ή χρόνο για να κάνουν οι ίδιες τέτοιου είδους ενέργειες, αλλά θα μπορούσαν πραγματικά να επωφεληθούν από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Ένα άλλο σημείο βελτίωσης θα ήταν η σύντμηση των καθυστερήσεων, ώστε να προκληθεί ταχύτερη οικονομική ανάκαμψη και να υποστηριχθεί μια δυναμική την οποία έχουν ανάγκη οι Μαρτινέζοι. Το τοπικό συμβούλιο όμως δεν θέλησε να σχολιάσει αυτά τα ζητήματα.
Αυτό το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο του διαγωνισμού Union is Strength, που διοργανώθηκε από το Slate.fr με την οικονομική στήριξη της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης. Το άρθρο αντικατοπτρίζει τις απόψεις αυτών που το έγραψαν και η Ευρωπαική Επιτροπή δεν φέρει την ευθύνη του περιεχομένου του ή της χρήση του.
